Υπερουριχαιμία & το Ουρικό Οξύ

Το ουρικό οξύ είναι ένα τελικό προϊόν του μεταβολισμού των πουρινών — χημικών ενώσεων που βρίσκονται φυσικά στο σώμα, αλλά και σε πολλά τρόφιμα. Όταν τα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα αυξηθούν υπερβολικά (υπερουριχαιμία), μπορεί να οδηγήσουν στη δημιουργία κρυστάλλων στις αρθρώσεις και στους ιστούς, προκαλώντας ουρική αρθρίτιδα, ενώ συσχετίζεται επίσης με καρδιομεταβολικούς κινδύνους, νεφρική δυσλειτουργία και σύνδρομο μεταβολισμού.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ και την EULAR (European League Against Rheumatism), η υπερουριχαιμία επηρεάζει περίπου το 10-20% του ενήλικου πληθυσμού στις ανεπτυγμένες χώρες, με αυξητική τάση λόγω διατροφικών προτύπων και παχυσαρκίας

Επιπλοκές της Υπερουριχαιμίας

  • Ουρική αρθρίτιδα (gout) – επώδυνη φλεγμονή αρθρώσεων
  • Νεφρολιθίαση – σχηματισμός λίθων στα νεφρά
  • Χρόνια νεφρική νόσος – υποτροπιάζουσα βλάβη της νεφρικής λειτουργίας
  • Μεταβολικό σύνδρομο & καρδιοαγγειακός κίνδυνος
  • Αντίσταση στην ινσουλίνη, αυξημένη αρτηριακή πίεση & παχυσαρκία

Πώς η Παχυσαρκία Επηρεάζει την Κατάσταση του Ουρικού Οξέος

Η παχυσαρκία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου για την υπερουριχαιμία και την εμφάνιση ουρικής αρθρίτιδας. Η συσσώρευση σπλαχνικού λίπους, σε συνδυασμό με την αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη, οδηγεί σε μειωμένη νεφρική αποβολή ουρικού οξέος, συμβάλλοντας στην αύξηση των επιπέδων του στον ορό του αίματος.

Επιπλέον, τα λιποκύτταρα σε άτομα με παχυσαρκία εκκρίνουν προφλεγμονώδεις κυτοκίνες, οι οποίες ενισχύουν τη φλεγμονώδη απόκριση κατά τη διάρκεια των κρίσεων ουρικής αρθρίτιδας. Η χρόνια φλεγμονή που συνοδεύει την παχυσαρκία, σε συνδυασμό με τις διαταραχές στον μεταβολισμό της γλυκόζης και των λιπιδίων, επιβαρύνει περαιτέρω την κατάσταση.

📌 Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες (Choi et al., BMJ, 2022), η απώλεια ακόμη και 5–10% του σωματικού βάρους μπορεί να μειώσει σημαντικά τα επίπεδα ουρικού οξέος και να μειώσει τη συχνότητα των εξάρσεων.

Η διατροφή, η άσκηση και η συνολική διαχείριση του σωματικού βάρους αποτελούν θεμελιώδη σημεία παρέμβασης, όχι μόνο για την αντιμετώπιση της υπερουριχαιμίας, αλλά και για τη συνολική βελτίωση της μεταβολικής υγείας.

Ρόλος της Διατροφής στην Πρόληψη & Διαχείριση

Η διατροφή αποτελεί κεντρικό πυλώνα τόσο για την πρόληψη όσο και για τη θεραπευτική προσέγγιση της υπερουριχαιμίας. Οι σύγχρονες κατευθυντήριες οδηγίες (EULAR 2022, American College of Rheumatology) προτείνουν:

📌 Διατροφικά Στρατηγικά Σημεία:

  • Μείωση τροφών πλούσιων σε πουρίνες: όπως εντόσθια, κόκκινο κρέας, σαρκώδη ψάρια (π.χ. σαρδέλες), θαλασσινά.
  • Περιορισμός αλκοόλ (κυρίως μπύρας): Η αιθανόλη μειώνει την αποβολή ουρικού οξέος.
  • Αποφυγή ροφημάτων με φρουκτόζη: π.χ. αναψυκτικά, έτοιμοι χυμοί.
  • Αύξηση υγρών και ενυδάτωσης: για την αποβολή του ουρικού μέσω των νεφρών.
  • Προτίμηση φυτικών πρωτεϊνών: φακές, φασόλια, κινόα, tofu.
  • Υιοθέτηση προτύπου DASH ή Μεσογειακής διατροφής: με έμφαση σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής, χαμηλό αλάτι, ελαιόλαδο.

Στρατηγικές για τον Έλεγχο του Ουρικού Οξέος

🔹 Ρόλος της Ενυδάτωσης

Η επαρκής πρόσληψη υγρών (τουλάχιστον 2–2.5 L/ημέρα) έχει καθοριστικό ρόλο στη μείωση των επιπέδων του ουρικού οξέος, καθώς προάγει τη νεφρική κάθαρση και την αποβολή του μέσω των ούρων.

Προτεινόμενα:

  • Νερό
  • Ροφήματα χωρίς ζάχαρη (π.χ. πράσινο τσάι, έγχυμα τσουκνίδας)
  • Νερό με φρέσκο λεμόνι (κιτρικό οξύ)

📌 Η υποενυδάτωση σχετίζεται με αυξημένη συχνότητα ουρικής αρθρίτιδας και νεφρολιθίασης

🔹 Τρόφιμα με Φυσική Δράση

📌 Πριν τη χρήση, απαιτείται εξατομικευμένη καθοδήγηση.

Συμπλήρωμα

Δράση

🌱 Βιταμίνη C

Μειώνει το ουρικό μέσω αυξημένης νεφρικής απέκκρισης

🧪 Εκχύλισμα κερασιού

Αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδης δράση

🌿 Εκχύλισμα τσουκνίδας

Παραδοσιακή χρήση για ουρικό και φλεγμονές

🧂 Μαγνήσιο & Κάλιο

Υποστηρίζουν την αλκαλοποίηση των ούρων

Ο στόχος αυτής της υπηρεσίας είναι η βελτιστοποίηση των επιπέδων του ουρικού οξέος μέσα από μια επιστημονικά τεκμηριωμένη και εξατομικευμένη διατροφική προσέγγιση. Η υπηρεσία εστιάζει:

Στην πρόληψη και διαχείριση της υπερουριχαιμίας και της ουρικής αρθρίτιδας μέσω της διατροφής.

Στην εκπαίδευση του ατόμου για την κατανόηση της σχέσης διατροφής–ουρικού οξέος και τη δημιουργία μακροχρόνιων υγιεινών συνηθειών.

Στην προσαρμογή του διατροφικού πλάνου με βάση τις προτιμήσεις, το ιατρικό ιστορικό, τον τρόπο ζωής και τις εξετάσεις αίματος.

Στην πρόληψη επιπλοκών όπως νεφρολιθίαση, καρδιομεταβολικά νοσήματα και κρίσεις ουρικής αρθρίτιδας.

Στην κινητοποίηση για απώλεια βάρους όταν χρειάζεται, καθώς η παχυσαρκία αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου.

Τρόφιμα με Φυσική Δράση

Ορισμένα τρόφιμα έχουν τεκμηριωθεί ότι βοηθούν στον μεταβολισμό ή στην αποβολή του ουρικού οξέος:

Τρόφιμο

Δράση

Πηγές

🍒 Κεράσια

Μειώνουν τον κίνδυνο κρίσης ουρικής αρθρίτιδας

Zhang et al., Arthritis Rheum 2012

🍋 Λεμόνι / Κιτρικά

Αλκαλοποιούν τα ούρα & μειώνουν τα επίπεδα ουρικού

J Ren Nutr 2015

🫐Μούρα

Αντιοξειδωτικά – μειώνουν φλεγμονή

EFSA, 2021

🥦 Μπρόκολο

Χαμηλό σε πουρίνες, αντιφλεγμονώδες

USDA Data

🌿 Σέλινο / Σπαράγγια

Διουρητικά, βοηθούν στην αποβολή

PubMed 2020

💧 Τσουκνίδα (τσάι)

Παραδοσιακά χρησιμοποιείται για μείωση των επιπέδων

J Ethnopharmacol, 2020

Τρόφιμα που Βοηθούν στη Μείωση του Ουρικού Οξέος

Κατηγορία

Παραδείγματα

Λειτουργία

🥗 Λαχανικά & φρούτα

Κεράσια, φράουλες, πορτοκάλια, πιπεριές, σπανάκι

Αντιοξειδωτικά, αλκαλοποιητικά, αντιφλεγμονώδη

💧 Ενυδάτωση

Νερό, τσάι από βότανα (χωρίς ζάχαρη)

Βοηθά την αποβολή ουρικού

🥛 Γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά

Γιαούρτι, γάλα

Έχουν συνδεθεί με χαμηλότερα επίπεδα ουρικού

🍋 Τρόφιμα με βιταμίνη C

Ακτινίδιο, πορτοκάλι, μπρόκολο

Η βιταμίνη C βοηθά στην αποβολή ουρικού οξέος

🌿 Καφέ & καφές φίλτρου (με μέτρο)

1–2 φλ. ημερησίως

Έχει συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας

🌰 Ξηροί καρποί & προϊόντα ολικής άλεσης

Καρύδια, αμύγδαλα, βρώμη, κινόα

Παρέχουν φυτικές ίνες και ρυθμίζουν το βάρος

🍒 Κεράσια & συμπυκνωμένοι χυμοί κερασιού

Ιδιαίτερα Montmorency cherries

Κλινικές μελέτες έδειξαν μείωση των εξάρσεων

Τρόφιμα που Αυξάνουν το Ουρικό Οξύ και Καλό Είναι να Περιοριστούν

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ

🥩 Κόκκινο κρέας & εντόσθια

Συκώτι, νεφρά, μοσχάρι, αρνί

Πολύ πλούσια σε πουρίνες

🐟 Λιπαρά & "μπλε" ψάρια

Σαρδέλες, σκουμπρί, αντσούγιες, ρέγγα

Υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες

🦐 Οστρακοειδή & θαλασσινά

Γαρίδες, καβούρια, μύδια

Αυξάνουν σημαντικά το ουρικό οξύ

🍺 Αλκοόλ (ιδίως μπύρα)

Μπύρα, κόκκινο κρασί, αποστάγματα

Η μπύρα περιέχει πουρίνες και επιβραδύνει την αποβολή

🥤 Ροφήματα με φρουκτόζη

Αναψυκτικά, ενεργειακά ποτά, χυμοί με σιρόπι καλαμποκιού

Η φρουκτόζη αυξάνει την παραγωγή ουρικού οξέος

🍰 Επεξεργασμένα τρόφιμα & τρανς λιπαρά

Σφολιάτες, γλυκά φούρνου, έτοιμα σνακ

Συμβάλλουν σε φλεγμονή και παχυσαρκία

Τι Περιλαμβάνει η Υπηρεσία

Τι Περιλαμβάνει η Υπηρεσία

Ιστορικό διατροφής, ιατρικό και φαρμακευτικό ιστορικό, τρόπος ζωής.
Ανάλυση αιματολογικών εξετάσεων (ουρικό οξύ, κρεατινίνη, ουρία, CRP, ΤΚΕ, λιπίδια).

Ανάλυση Σύστασης Σώματος

Εκτίμηση λιπώδους ιστού, μυϊκής μάζας και υγρών για διαμόρφωση ασφαλούς στρατηγικής απώλειας βάρους.

Σχεδιασμός Εξατομικευμένου Πλάνου Διατροφής

Χαμηλό σε πουρίνες αλλά πλήρως θρεπτικό.
Ενίσχυση με τρόφιμα με ουρικοκαθαριστική δράση.
Συνδυασμός με στρατηγικές απώλειας βάρους όπου ενδείκνυται.

Εκπαίδευση & Υποστήριξη

Διατροφική εκπαίδευση για αναγνώριση τροφίμων που επιβαρύνουν ή βοηθούν.
Συζήτηση για τον ρόλο συμπληρωμάτων διατροφής, ενυδάτωσης, αντιοξειδωτικών και εντερικής υγείας.

Πρωτόκολλα & Καινοτομίες

Στρατηγική κατανάλωσης νερού και προγραμματισμός γευμάτων.
Υιοθέτηση αντιφλεγμονώδους διατροφής.
Πίνακες τροφών με βάση την περιεκτικότητα σε πουρίνες.

Follow-up & Παρακολούθηση

Επαναξιολόγηση συμπτωμάτων, βιοχημικών δεικτών και σωματικής σύστασης.
Συνεχής υποστήριξη με στόχο τη μακροχρόνια διαχείριση.