Η πρόκληση του Σακχαρώδη Διαβήτη
Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί μία από τις πιο διαδεδομένες μεταβολικές διαταραχές του 21ου αιώνα, με τεράστιο αντίκτυπο στην ατομική υγεία, τη δημόσια υγεία και τα εθνικά συστήματα υγείας παγκοσμίως. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Διαβήτη (IDF), το 2021 περισσότεροι από 537 εκατομμύρια ενήλικες ζούσαν με διαβήτη, ενώ προβλέπεται ο αριθμός αυτός να ξεπεράσει τα 783 εκατομμύρια έως το 2045.Στην Ελλάδα, η εικόνα είναι εξίσου ανησυχητική. Εκτιμάται ότι ένας στους δέκα ενήλικες πάσχει από διαβήτη τύπου 2, με τον προδιαβήτη να παραμένει σε μεγάλο βαθμό αδιάγνωστος.
Τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης;
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια μεταβολική νόσος που χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα (υπεργλυκαιμία), είτε λόγω ανεπάρκειας της ινσουλίνης, είτε λόγω αντίστασης των κυττάρων στην ινσουλίνη, είτε και των δύο.
🔍 Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας και επιτρέπει τη μεταφορά της γλυκόζης από το αίμα στα κύτταρα για να χρησιμοποιηθεί ως ενέργεια.
Ο διαβήτης δεν είναι μόνο μία 'νόσος της αφθονίας' – συχνά συνυπάρχουν διατροφικές ανεπάρκειες, κακή ποιότητα διατροφής, και ελλιπής φυσική δραστηριότητα. Η υπερκατανάλωση τροφής, σε συνδυασμό με τη γενετική προδιάθεση, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης T2D και συνδέεται με την παχυσαρκία, τη μεταβολική δυσλειτουργία και την ανάπτυξη καρδιομεταβολικών νοσημάτων.
Αν και η απώλεια βάρους αποτελεί βασική στρατηγική διαχείρισης, συνοδεύεται συχνά από απώλεια μυϊκής μάζας και αυξημένο κίνδυνο σαρκοπενίας, ειδικά σε ηλικιωμένους. Αυτό ενισχύει την ευαλωτότητα και την αδυναμία, απαιτώντας έναν προσεκτικά ισορροπημένο διατροφικό σχεδιασμό.
Επιπτώσεις και σύνδεση με
την καρδιομεταβολική υγεία
Η χρόνια υπεργλυκαιμία του διαβήτη επηρεάζει αρνητικά πολλαπλά όργανα και συστήματα, αυξάνοντας τον κίνδυνο και οδηγώντας σε σοβαρές μικροαγγειακές και μακροαγγειακές επιπλοκές, τόσο οξείες όσο και χρόνιες:
Οξείες επιπλοκές:
- Διαβητική κετοξέωση (κυρίως στον τύπο 1)
- Υπεργλυκαιμικό υπερωσμωτικό σύνδρομο (τύπος 2)
- Υπογλυκαιμία (λόγω φαρμάκων ή ινσουλίνης)
Χρόνιες επιπλοκές:
- Μικροαγγειακές:
- Διαβητική νεφροπάθεια (νεφρά)
- Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (μάτια)
- Διαβητική νευροπάθεια (νεύρα)
- Μακροαγγειακές:
- Καρδιοπάθεια, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, περιφερική αγγειοπάθεια
Οι μεταβολικές επιπτώσεις επιβαρύνονται ακόμα περισσότερο από συνυπάρχοντα νοσήματα όπως η παχυσαρκία, η υπέρταση, η δυσλιπιδαιμία και η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD), που συχνά συνθέτουν το λεγόμενο μεταβολικό σύνδρομο
Ο ρόλος της διατροφής
Σύμφωνα με την ADA (American Diabetes Association) και την EASD (European Association for the Study of Diabetes), η διατροφική προσέγγιση στον διαβήτη τύπου 2 βασίζεται σε:
• Την απώλεια σωματικού βάρους (5-10%) όταν υπάρχει υπερβάλλον βάρος ή παχυσαρκία.
Εξατομικευμένο πλάνο με στόχο τον γλυκαιμικό έλεγχο και την πρόληψη επιπλοκών
• Τη μείωση των προστιθέμενων σακχάρων και των επεξεργασμένων υδατανθράκων.
• Την ενίσχυση της πρόσληψης φυτικών ινών, κυρίως από λαχανικά, φρούτα και προϊόντα ολικής άλεσης.
• Την κατανάλωση υγιεινών λιπαρών όπως τα μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και τα ω-3 λιπαρά.
• Τη συνολική ενεργειακή ισορροπία βάσει τρόπου ζωής, επιπέδου φυσικής δραστηριότητας και φαρμακευτικής αγωγής.
Η διατροφή σήμερα αποτελεί βασικό εργαλείο τόσο στην πρόληψη όσο και στη θεραπεία του διαβήτη, με έμφαση στην εξατομίκευση και την εκπαίδευση του ασθενούς. Η διατροφική παρέμβαση, σε συνδυασμό με την εκπαίδευση και την τροποποίηση συμπεριφορών, είναι το πιο ισχυρό εργαλείο για την ανάσχεση της νόσου, ακόμα και σε προδιαβητικά στάδια.
Πρότυπα Διατροφής για τον Διαβήτη
- Μεσογειακή Διατροφή: Έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τα επίπεδα HbA1c και τον καρδιομεταβολικό κίνδυνο.
- DASH Diet: Επικεντρώνεται στην καρδιοπροστασία, με χαμηλή πρόσληψη νατρίου και κορεσμένων λιπαρών.
- Έλεγχος Γλυκαιμικού Δείκτη - Φορτίου : Περιορίζουν τις γλυκαιμικές αιχμές και βοηθούν στην καλύτερη διαχείριση της γλυκόζης.
Στόχοι της Υπηρεσίας
- 🔹 Βελτιστοποίηση της γλυκαιμικής ρύθμισης μέσω τεκμηριωμένων διατροφικών στρατηγικών
- 🔹 Απώλεια σωματικού βάρους (όπου απαιτείται), με έμφαση στην απώλεια λιπώδους ιστού
- 🔹 Αύξηση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και μείωση της ανάγκης φαρμακευτικής αγωγής
- 🔹 Εκπαίδευση & ενδυνάμωση του ατόμου για την αυτοδιαχείριση του διαβήτη
- 🔹 Πρόληψη και καθυστέρηση επιπλοκών (νεφροπάθεια, διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, καρδιαγγειακά κ.ά.)
- 🔹 Βελτίωση της ποιότητας ζωής και της καθημερινής λειτουργικότητας
- 🔹 Συνοδός υποστήριξης για την οικογένεια, όπου αυτό είναι κρίσιμο (π.χ. παιδιά, εγκυμοσύνη)
Τι περιλαμβάνει η Υπηρεσία
- 📋 Εκτενές διατροφικό ιστορικό & αξιολόγηση ιατρικών δεδομένων
- 🧪 Ανάλυση σύστασης σώματος & παρακολούθηση δεικτών
- 🍽️ Εκπαίδευση στον υπολογισμό υδατανθράκων (carb counting)
- 🧃 Σχεδιασμός εξατομικευμένου διατροφικού πλάνου με βάση τις ανάγκες, τις προτιμήσεις και τον τρόπο ζωής
- 🧑⚕️ Εξατομίκευση πλάνου ανάλογα με το σχήμα ινσουλινοθεραπείας (π.χ. basal-bolus, αντλία ινσουλίνης)
- 🕒 Χρονισμός γευμάτων – οδηγίες για βέλτιστη κατανομή γευμάτων και σνακς σε σχέση με την ινσουλίνη
- 📚 Εκπαίδευση σε αναγνώριση υπογλυκαιμίας/υπεργλυκαιμίας και στρατηγικές διατροφικής διαχείρισης
- 🔄 Συχνές επαναξιολογήσεις και προσαρμογές
- 📱 Ψηφιακή υποστήριξη και υπενθυμίσεις
- 👨👩👧 Συμβουλευτική για το οικογενειακό περιβάλλον (ιδιαίτερα σημαντικό σε παιδιά ή εγκύους με διαβήτη)