Η Σημασία του Θηλασμού
Ο θηλασμός αποτελεί την ιδανική μορφή διατροφής για το βρέφος, παρέχοντας όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξή του, αλλά και προστασία από λοιμώξεις και χρόνια νοσήματα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) και η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP) συνιστούν αποκλειστικό θηλασμό για τους πρώτους 6 μήνες της ζωής, με συνέχιση έως και τα 2 έτη ή και περισσότερο με παράλληλη εισαγωγή στερεών τροφών.
Ο θηλασμός δεν είναι μόνο διατροφή. Είναι πράξη φροντίδας, ενίσχυσης της μητρικής ψυχικής υγείας και δεσίματος με το βρέφος.
Ο Ρόλος της Διατροφής στην Γαλουχία
Η διατροφική κατάσταση της μητέρας επηρεάζει:
• Ποιότητα και ποσότητα μητρικού γάλακτος
• Ανάγκες σε μακροθρεπτικά και μικροθρεπτικά συστατικά
• Ανάκαμψη του οργανισμού μετά τον τοκετό
• Σύνθεση λιπαρών οξέων, ιωδίου, βιταμινών του συμπλέγματος Β, D, A και σιδήρου στο γάλα
📌 Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται σε:
• Επαρκή θερμιδική πρόσληψη (κατά +450–500 kcal/ημέρα)
• Πρωτεΐνη (τουλάχιστον 1,3 g/kg βάρους)
• Ασβέστιο, σίδηρο, φολικό, βιταμίνη D, B12 και ω-3 λιπαρά οξέα
Διατροφή & Συμπληρώματα στην Περίοδο Θηλασμού
• Εμπλουτισμός διατροφής με πηγές DHA, EPA
• Επαρκής πρόσληψη υγρών
• Αποφυγή καφεΐνης σε μεγάλες ποσότητες
• Αποφυγή αλκοόλ – αν καταναλωθεί, απαιτείται συγκεκριμένο χρονικό διάστημα αποχής από το θηλασμό
👉 Συμπληρώματα όπως βιταμίνη D, ασβέστιο, σίδηρος, φολικό οξύ μπορεί να απαιτούνται μετά από αξιολόγηση.
Εναλλακτικά Σχήματα Γαλακτοτροφίας (Όταν ο θηλασμός δεν είναι εφικτός)
Βρεφικά γάλατα – διαφορετικά είδη:
- 1ης βρεφικής ηλικίας (0–6 μηνών)
- 2ης βρεφικής ηλικίας (6+ μηνών)
- Γάλατα για ειδικές καταστάσεις (γαλακτοαλλεργία, παλινδρόμηση κ.λπ.)
📌 Ο ρόλος του διατροφολόγου είναι καθοριστικός στην επιλογή κατάλληλου σκευάσματος όταν αυτό είναι απαραίτητο.
Η Αξία του Μητρικού Θηλασμού
Ο μητρικός θηλασμός προσφέρει μοναδικά ανοσολογικά, θρεπτικά και συναισθηματικά οφέλη για το βρέφος και τη μητέρα. Δεδομένα από τον ΠΟΥ, UNICEF, καθώς και ελληνικούς φορείς όπως η «Αλκυόνη» επισημαίνουν:
Για το βρέφος:
- Προστασία από λοιμώξεις, αλλεργίες, ΣΕΛ, διαβήτη τύπου 1 & 2
- Βελτίωση της γνωστικής ανάπτυξης
- Ορθότερη σύσταση σώματος
Για τη μητέρα:
- Μείωση κινδύνου για καρκίνο μαστού και ωοθηκών
- Υποστήριξη στην απώλεια βάρους
- Συναισθηματική σύνδεση με το βρέφος
Αντενδείξεις Θηλασμού:
- HIV λοίμωξη
- Αντιρροπούμενη φυματίωση
- Ορισμένες φαρμακευτικές θεραπείες (κυρίως κυτταροτοξικά)
- Χρήση ναρκωτικών
Σύσταση του Μητρικού Γάλακτος
Το μητρικό γάλα είναι ζωντανός βιολογικός ιστός και προσαρμόζεται στις ανάγκες του βρέφους. Περιλαμβάνει:
Ανοσολογικά στοιχεία: IgA, Λακτοφερίνη, Λυσοζύμη, Μακροφάγα
Βιοδραστικά στοιχεία: Αυξητικοί Παράγοντες (EGF, TGF), Κυτοκίνες
Πρεβιοτικά: Ολιγοσακχαρίτες (HMOs)
Ενζυμικά συστήματα για τη σωστή πέψη
Σταθερότητα σύστασης: Δεν επηρεάζεται από τη δίαιτα της μητέρας όσον αφορά πρωτεΐνη, λιπαρά οξέα, ιχνοστοιχεία (σε φυσιολογική δίαιτα)
|
Στάδιο Γάλακτος |
Διάρκεια |
Σύσταση και Ιδιαιτερότητες |
|---|---|---|
|
Πύαρ (Colostrum) |
1η–3η μέρα |
Πυκνό, κιτρινωπό. Χαμηλό σε λίπος & λακτόζη, υψηλό σε IgA. |
|
Μεταβατικό |
4η–14η μέρα |
Αύξηση σε λακτόζη, λίπος και θερμίδες, μείωση σε πρωτεΐνη. |
|
Όριμο Γάλα |
>14η μέρα |
87% νερό, βέλτιστο για υδατική ισορροπία και ενέργεια |
Πίνακας: Πύαρ vs Όριμο Γάλα
|
Παράμετρος |
Πύαρ (1–3 ημέρες) |
Όριμο Γάλα (>14 ημέρες) |
|---|---|---|
|
Ενέργεια |
58 kcal |
65–70 kcal |
|
Πρωτεΐνη |
2.0 g |
1.0–1.1 g |
|
Λίπος |
2.9 g |
3.5–4.5 g |
|
Λακτόζη |
5.3 g |
7 g |
|
Αντισώματα |
Υψηλά |
Παρόντα σε μικρότερη ποσότητα αλλά ενεργά |
Μακροθρεπτικά του Μητρικού Γάλακτος
- Πρωτεΐνη: 60% ορό ( Α- λευκωματίνη – Λακτοφερρίνη – Λυσοζύμη - Ανοσοφαιρίνες, 40% καζεΐνη – υψηλής βιολογικής αξίας.
- Εύπεπτες – εύκολα απορροφήσιμες
- Δεν επιβαρύνουν νεφρούς – ήπαρ
- Βακτηριοκτόνο – αντιική δρ
- Υδατάνθρακες: Κυρίαρχος η λακτόζη (80–90%), υποστηρίζει την ανάπτυξη εγκεφάλου.
- Λίπη: Υψηλής ποιότητας λιπαρά οξέα – DHA, ARA – για την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος.
Πίνακας: Σύγκριση Μητρικού & Αγελαδινού Γάλακτος
|
Συστατικό |
Μητρικό Γάλα (0–6 μηνών) |
Μητρικό Γάλα (6–12 μηνών) |
Αγελαδινό Γάλα |
|---|---|---|---|
|
Ενέργεια (kcal/100ml) |
65 |
67 |
66 |
|
Πρωτεΐνη |
1.0 g |
1.1 g |
3.3g (κυρίως καζεΐνη) |
|
Λίπος |
3.5–4.5g |
4.0 g |
3.9 g |
|
Λακτόζη |
7 g |
7 g |
4.8 g |
|
Καζεΐνη:Ορός |
40:60 |
50:50 |
80:20 |
|
Απορροφησιμότητα Ca |
67% |
65% |
25% |
|
IgA / Αυξητικοί Παρ. |
Υψηλό |
Υψηλό |
Δεν περιέχει |
Τα "10 Βήματα για Επιτυχή Θηλασμό"
Εφαρμογή πολιτικής θηλασμού που κοινοποιείται τακτικά στο προσωπικό υγείας.
Κατάλληλη εκπαίδευση όλων των επαγγελματιών υγείας για υποστήριξη του θηλασμού.
Ενημέρωση εγκύων για τα οφέλη και την πρακτική του θηλασμού.
Υποστήριξη των μητέρων να ξεκινήσουν το θηλασμό μέσα στην πρώτη ώρα μετά τον τοκετό.
Δείχνουν στις μητέρες πώς να θηλάζουν και πώς να διατηρούν την παραγωγή γάλακτος.
Αποφυγή χορήγησης άλλης τροφής ή υγρού στα νεογνά εκτός αν είναι ιατρικά αναγκαίο.
Συγκατοίκηση μητέρας-βρέφους 24 ώρες το 24ωρο (rooming-in).
Ενθάρρυνση για θηλασμό "on demand", όποτε το ζητήσει το βρέφος.
Όχι πιπίλες και μπιμπερό στους πρώτους μήνες.
Σύνδεση με ομάδες υποστήριξης και κοινότητες μητέρων μετά την έξοδο από το μαιευτήριο.
Πρακτικός Οδηγός: Συχνότητα
& Αποθήκευση Γάλακτος
⏰ Συχνότητα Θηλασμού
- Θηλασμός "κατά απαίτηση" (8-12 φορές/ημέρα)
- Ο ρυθμός καθορίζεται από το βρέφος
🏥 Αποθήκευση Μητρικού Γάλακτος
- Ψυγείο (4°C): έως 4 ημέρες
- Καταψύκτης: έως 6 μήνες (σε -18°C)
- Μετά την απόψυξη: 24 ώρες στη συντήρηση, όχι εκ νέου κατάψυξη
- Αποστείρωση δοχείων: Απαραίτητη
Σκοπός της Υπηρεσίας Θηλασμού NutriPeak
Ο σκοπός της υπηρεσίας είναι να στηρίξει τη μητέρα στην εμπειρία του θηλασμού, παρέχοντας επιστημονικά τεκμηριωμένη διατροφική καθοδήγηση, ψυχολογική υποστήριξη και πρακτικά εργαλεία για την επίτευξη ενός επιτυχημένου, ασφαλούς και θρεπτικά επαρκούς θηλασμού, με θετικά αποτελέσματα τόσο για τη μητέρα όσο και για το βρέφος
Τι περιλαμβάνει η υπηρεσία
Αξιολόγηση Θηλάζουσας Γυναίκας
o Ανάλυση αναγκών γαλουχίας
o Παρακολούθηση βάρους και ενεργειακής κατάστασης
Εκπαίδευση Θηλασμού & Διατροφής
o Οδηγίες για αποθήκευση και χειρισμό μητρικού γάλακτος
o Διαχείριση συχνών προβλημάτων (π.χ. μειωμένη παραγωγή, πληγωμένες θηλές)
Διατροφικές Οδηγίες για Θηλάζουσες
o Πλάνο ενυδάτωσης, πρόσληψης μακροθρεπτικών και μικροθρεπτικών στοιχείων
o Οδηγίες για καφεΐνη, αλκοόλ, διατροφικούς περιορισμούς
Προσαρμοσμένη Συμβουλευτική
o Συμπληρωματική υποστήριξη, όπου ενδείκνυται (π.χ. βιταμίνη D, σίδηρος)
o Συναισθηματική υποστήριξη και αποκατάσταση ισορροπίας
Σχέση με Θηλασμό & Επόμενες Φάσεις
o Μετάβαση στη διατροφή βρεφικής και νηπιακής ηλικίας
o Προετοιμασία για την επιστροφή στην εργασία