Τι είναι η Παχυσαρκία;
Η παχυσαρκία αποτελεί πλέον μία από τις πιο ανησυχητικές επιδημίες του 21ου αιώνα και αναγνωρίζεται ως βασικός προδιαθεσικός παράγοντας για καρδιομεταβολικά νοσήματα, όπως η δυσλιπιδαιμία, η υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2. Ο λιπώδης ιστός, και ειδικά το σπλαχνικό λίπος, δεν είναι πλέον θεωρούμενος ως απλός αποθηκευτικός ιστός, αλλά ως ενδοκρινικό όργανο που εκκρίνει κυτοκίνες (adipokines), προφλεγμονώδεις παράγοντες και ορμόνες που επηρεάζουν ευθέως:
- η γλυκαιμική ομοιόσταση (ινσουλινοαντίσταση)
- τη φλεγμονή χαμηλού βαθμού
- την αγγειακή λειτουργία
- το λιπιδαιμικό προφίλ
Πλέον, αναγνωρίζεται διεθνώς ως παθολογική κατάσταση και όχι απλά ως αισθητικό ζήτημα.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) την ορίζει ως “μη φυσιολογική ή υπερβολική συσσώρευση λίπους που ενδέχεται να βλάψει την υγεία”.
🔍 Παρόλο που οι περισσότερες καρδιαγγειακές επιπλοκές εμφανίζονται κατά την ενήλικη ζωή (π.χ. έμφραγμα, εγκεφαλικό), σήμερα γνωρίζουμε ότι η καρδιομεταβολική επιβάρυνση ξεκινά από πολύ νωρίς — ακόμα και από την εμβρυϊκή περίοδο.
📊 Έρευνες επιβεβαιώνουν ότι η αναγνώριση και η παρέμβαση στα πρώιμα στάδια μπορεί να αναστρέψει ή να μετριάσει τη ζημιά, μειώνοντας έτσι τη συνολική νοσηρότητα και θνησιμότητα στον γενικό πληθυσμό.
Κύριες Μεταβολικές Συννοσηρότητες
Ινσουλινοαντίσταση & Προδιαβήτης
Αυξημένη απορρύθμιση της ινσουλίνης και γλυκόζης στο αίμα, με σταδιακή μετάβαση σε σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
Δυσλιπιδαιμία
Αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων, χαμηλή HDL και αυξημένη LDL, με προαθηρωματικό χαρακτήρα
Αρτηριακή Υπέρταση
Υπερδραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, αυξημένη κατακράτηση νατρίου, και ενδοθηλιακή δυσλειτουργία
Μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD)
Από απλή στεάτωση έως και μη-αλκοολική στεατοηπατίτιδα (NASH)
Μεταβολικό Σύνδρομο
Συνδυασμός κοιλιακής παχυσαρκίας, υπεργλυκαιμίας, υπερτριγλυκεριδαιμίας και υπέρτασης – βασικός προγνωστικός δείκτης καρδιαγγειακού κινδύνου
Αιτιολογία & Μηχανισμοί
Η παχυσαρκία δεν είναι απλά ζήτημα “θερμίδων” ή βούλησης. Αποτελεί το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ:
- Γενετικών Προδιαθέσεων
- Διατροφικών Συνηθειών
- Καθημερινής Κινητικότητας
- Ορμονικών/νευροενδοκρινικών μηχανισμών (π.χ. λεπτίνη, γκρελίνη)
- Στρες, ύπνου & ψυχολογικών παραγόντων
Ενεργειακή Ανισορροπία
Η πιο βασική εξήγηση αφορά το θετικό ενεργειακό ισοζύγιο:
📈 Κατανάλωση περισσότερων θερμίδων από αυτές που δαπανά ο οργανισμός.
Ωστόσο, δεν ευθύνονται μόνο οι θερμίδες, αλλά και:
- Το είδος των τροφών (π.χ. υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα 🍩)
- Ο γλυκαιμικός δείκτης των γευμάτων
- Ο ρυθμός φαγητού και η απουσία πείνας/κορεσμού
Γενετικοί & Επιγενετικοί Παράγοντες
🔬 Μελέτες δείχνουν ότι η παχυσαρκία έχει κληρονομική βάση σε ποσοστό έως και 40-70%, ιδιαίτερα σε περιβάλλοντα όπου υπάρχουν οι διατροφικές προϋποθέσεις για την εκδήλωσή της.
🧬 Η νουτριγενετική και επιγενετική ρύθμιση (π.χ. γονίδια όπως FTO, MC4R) επηρεάζει:
- Τον μεταβολισμό
- Την όρεξη
- Τη λιπώδη αποθήκευση
- Την απάντηση στη σωματική δραστηριότητα
Ορμονικοί Μηχανισμοί & Νευροενδοκρινική Ρύθμιση
Το σώμα μας ρυθμίζει το βάρος μέσω ενός πολύπλοκου δικτύου σημάτων από:
- 🧠 Υποθάλαμο: ελέγχει πείνα και κορεσμό
- 🧪 Ορμόνες όπως:
- Λεπτίνη (από το λιπώδη ιστό – ρυθμίζει τον κορεσμό)
- Γκρελίνη (από το στομάχι – ενισχύει την πείνα)
- Ινσουλίνη και κορτιζόλη (σχετίζονται με αποθήκευση λίπους και στρες)
📉 Στην παχυσαρκία, συχνά υπάρχει αντίσταση στη λεπτίνη και στην ινσουλίνη, με αποτέλεσμα να χάνεται ο φυσιολογικός έλεγχος πείνας και λιποαποθήκευσης
Περιβαλλοντικοί Παράγοντες & Σύγχρονος Τρόπος Ζωής
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής συμβάλλει καταλυτικά:
- 📱 Καθιστική ζωή και ελλιπής σωματική δραστηριότητα
- 🍔 Γρήγορο φαγητό, υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα & σνακ
- 💤 Κακός ύπνος → επηρεάζει ορμόνες πείνας
- 😓 Στρες → αυξημένη κορτιζόλη → αύξηση λιπογένεσης
- 👶 Κακές διατροφικές συνήθειες από παιδική ηλικία
Ψυχολογικοί & Κοινωνικοί Παράγοντες
- Συναισθηματική υπερφαγία – τρόφιμα ως μέσο διαχείρισης άγχους
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση και εικόνα σώματος
- Κοινωνικοοικονομική κατάσταση – συσχέτιση με αυξημένο δείκτη παχυσαρκίας
- Στερεότυπα και κοινωνική πίεση που οδηγούν σε φαύλους κύκλους δίαιτας → υπερφαγίας
Παχυσαρκία & Φλεγμονή
Το ενεργό λιπώδες (ιδιαίτερα το σπλαχνικό) ιστός δρα σαν ενδοκρινές όργανο και παράγει:
- Προφλεγμονώδεις κυτταροκίνες (π.χ. TNF-α, IL-6)
- Οξειδωτικό στρες
- Μειωμένη ινσουλινοευαισθησία
Η χρόνια, ήπια φλεγμονή που προκαλείται είναι καθοριστική για την εξέλιξη των μεταβολικών νοσημάτων (π.χ. διαβήτης, καρδιοπάθειες, ΜΣ).
Επιδημιολογικά Δεδομένα
Η παχυσαρκία δεν είναι απλά ζήτημα “θερμίδων” ή βούλησης. Αποτελεί το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ:
Επιδημιολογικά Στοιχεία για την Ελλάδα
🔍 Ενήλικες (18+ ετών):
- Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ (2022):
- 38% των ενηλίκων είναι υπέρβαροι (BMI 25–29.9)
- 24% είναι παχύσαρκοι (BMI ≥30)
- Οι άντρες εμφανίζουν ελαφρώς υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας από τις γυναίκες.
🧒 Παιδιά & Έφηβοι:
- Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις πρώτες 3 χώρες στην Ευρώπη σε παιδική παχυσαρκία.
- Σύμφωνα με μελέτη του COSI / WHO Europe:
- 41% των αγοριών και 38% των κοριτσιών (ηλικίας 7–9 ετών) είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα.
- Μελέτη του ΕΟΔΥ (2021–2023) έδειξε:
- 1 στα 3 παιδιά παρουσιάζει δείκτη μάζας σώματος εκτός φυσιολογικών ορίων ήδη από το Δημοτικό.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ (World Health Organization – WHO):
- Το 2022, πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι ζούσαν με παχυσαρκία:
🔹 650 εκατομμύρια ενήλικες
🔹 340 εκατομμύρια έφηβοι
🔹 39 εκατομμύρια παιδιά - Η παχυσαρκία έχει τριπλασιαστεί από το 1975.
- Η παχυσαρκία πλέον ξεπερνά τον υποσιτισμό ως βασικός διατροφικός κίνδυνος για την υγεία.
Προβλέψεις WHO για το 2035:
- Πάνω από 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
- Αναμένεται παγκόσμιο κόστος της παχυσαρκίας στα 4 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως (2,9% του ΑΕΠ).
Σκοπός της Υπηρεσίας Αντιμετώπισης Παχυσαρκίας
Η υπηρεσία αυτή δεν περιορίζεται απλώς σε ένα πλάνο απώλειας βάρους. Εστιάζει στην ολιστική και επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση της διαχείρισης του σωματικού βάρους με στόχο τη βελτίωση της υγείας, της λειτουργικότητας και της ποιότητας ζωής.
💡 Τι επιδιώκουμε:
Πρόληψη περαιτέρω αύξησης του σωματικού βάρους
Σταθεροποιούμε την υπάρχουσα κατάσταση για να προλάβουμε επιπλοκές και επιταχυνόμενη αύξηση του βάρους.
Ασφαλής και σταδιακή μείωση λίπους
Μέσα από ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής βασισμένο στις ανάγκες, τις προτιμήσεις και την καθημερινότητα του ατόμου.
Εκπαίδευση σε υγιεινές διατροφικές συνήθειες
Για να μη γίνεται “δίαιτα” αλλά τρόπος ζωής. Μαθαίνουμε πώς να τρώμε, όχι μόνο τι να τρώμε.
Συμπεριφορική υποστήριξη
Αντιμετωπίζουμε τα βαθύτερα αίτια πίσω από τις διατροφικές συμπεριφορές: συναισθηματική πείνα, αυτοπεποίθηση, αυτορρύθμιση.
Συνεχής ενίσχυση κινήτρων
Κάθε άνθρωπος χρειάζεται ενδυνάμωση. Είμαστε δίπλα σε κάθε βήμα, με ψυχολογική υποστήριξη, στόχους και ενθάρρυνση.
Έλεγχος προόδου με σύγχρονα μέσα
Μέτρηση λιπώδους και άλιπης μάζας, περιφέρειες, βασικός μεταβολισμός.
Μακροπρόθεσμη διατήρηση αποτελέσματος
Ο τελικός στόχος δεν είναι η απώλεια αλλά η διατήρηση. Δημιουργούμε τις βάσεις για σταθερότητα και ευεξία.
Τι Περιλαμβάνει η Υπηρεσία
Να θυμάστε: Ακόμη και μια απώλεια βάρους 5-10% προσφέρει σημαντικά οφέλη στην υγεία και μειώνει τους κινδύνους που σχετίζονται με την παχυσαρκία!